Manen Yükselmenin Yolu

Nefsin mertebeleri nasıl aşılır? Bir kimsenin manen yükselmesinin yolu.

Mevlana Hazretleri Mesnevi’de der ki:

“Sen, kaskatı bir taş yahut mermer parçası olsan, bir gönül sahibine ulaşabilirsen cevher olursun.”

“Temiz erlerin sevgisini gönlüne yerleştir. Âriflerin muhabbetinden başka bir şeye gönül verme.”

“Ümitsizlik tarafına gitme, ümid kapıları mevcuttur. Karanlıklar semtine varma, güneşler parlamaktadır.”

“Gönül, seni gönül ehlinin, âriflerin mahallesine doğru çeker, ten ise seni su ve çamur hapsine koymak ister.”

“Aklını başına al da, bir gönül arkadaşının sohbeti ile gönlüne gıda ver.”(c.1, 722-726)

Nefs, insanı süflî istikâmetlere sevkeder. Bunun için azgın bir atı terbiye eden sahibi gibi onu; ilim, ibadet ve Allâh yolunda yürüyenlerin mânevî ikliminde terbiye edip sâlih hâle getirmek lâzımdır.

Bu iş için ilim lâzımdır, ama yeterli değildir. İlim ehli, ilmini irfâna çevirmeli, hâl ve davranış olgunluğuna erişmelidir. Böylelikle akıl ve kalbin fonksiyonları müşterek ve âhenkli bir biçimde hareket etmiş olur. Aksi hâlde kuru ilim de insanı, gurur, benlik ve helâke sürükleyebilir.

MANEVİ OLARAK YÜKSELMEK İÇİN…

Nefsin bir çok merhalesi mevcuttur. Hiç terbiye görmemiş bir nefs, “emmâre”dir. Bu, sahibine daima kötülüğü emreder, fakat o terbiye edile edile “levvâme”, “mülhime” ve “mutmainne” derecesine kadar yükselir, o zaman bu azgın nefis, sahibine itaatli bir at gibi onu menzil-i maksuduna ulaştırır. Gerçek kulluk kendini bu merhalede gösterir. Allâh’ın -celle celâlühu- izni ile daha da ötelere tekâmül ettikçe “râdıyye”, “merdıyye” ve “kâmile” makamlarına ulaşır. Bu hâle ulaşabilmenin temel sâiklerinin başında, Allâh dostlarıyla birliktelik ve onlara kalbî muhabbet gelir. Ham nefs bunu arzu etmez. Başlangıçta insanı süflîlerle birlikte olmaya zorlar. Lâkin her kuvvetlikte bir kolaylık olduğu gibi bu işte de bir kolaylık mevcuttur. Elverir ki, o yola tevessül edilsin. Diğer taraftan, insanın -icabında- melekten üstün bir mevkîye yükselebilmesi terbiye edilmiş nefs aracılığıyladir. O derecede ki, Âdem Aleyhisselâm’a ilk yaratılışında meleklerin secde etmesi yönündeki ilahî emir de insanın nefse mâlikiyeti sebebiyledir. Çünkü melek, hiçbir engele mâruz kalmadan Cenab-ı Hakk’a teveccüh ettiği hâlde, insanoğlunun bunu başarabilmesi nefs engelini aşabilmesiyle olabilecek olmaktadır. Bu nedenle insanın Allâh’a vâsıl olmakla elde ettiği zafer, bu kuvvetlik sebebiyle meleklerinkinden daha fazla takdir ve mükafatı icab ettirmektedir.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Ab-ı Hayat Katreleri, Erkam Yayınları