Besmele Nedir? Besmelenin Anlamı ve Fazileti

Besmele nedir? Besmelenin anlamı ve fazileti nedir? Besmele neden mühimdir? Besmele ayeti ne zaman indi? Besmele nerelerde çekilir? Besmele nasıl okunur? Besmele ile alakalı ayet ve hadisler neler? Besmelenin Arapça yazılışı, Türkçe okunuşu ve anlamı nedir? İşte besmele (Bismillahirrahmanirrahim) ile ilgili ile ilgili merak edilenler…

Besmele, “Bismillahirrahmanirrahim” ayeti mealince Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla, esirgeyen ve bağışlayan Allah’ın adıyla demektir. Besmele, Allah’ı anmaktır. O’nun ismi ile başlamaktır. Sözlük anlamında geçen “besmele çekmek” ise bir işe başlarken “Bismillahirrahmanirrahim” sözünü söylemek manasına gelmektedir.

Kuran’da surelerin başında bulunan Besmele, bunun yanı sıra Neml Suresi’nin 30. ayetinde de geçmektedir. Bazı görüşlere göre Fatiha Suresi’nin ilk ayetidir. Besmele Tevbe Suresi hariç bütün surelerin başlangıcında bulunmaktadır. Güncel hayatta çok fazla arada bir de Bismillah (Allah’ın adıyla) şeklinde kısaltma olarak kullanılır.

Ebû Hüreyre’nin -radıyallahu anh- naklettiğine göre, Allah Resûlü şöyle buyurmuştur:

“Yüce Allah’ı anarak başlanmayan her manalı söz yahut iş, bereketsizdir/sonuçsuzdur.” (HM8697 İbn Hanbel, II, 360.)

İslâm’ın varlık, bilgi ve değere bakışını şekillendiren besmele, kulluk bilinciyle yaşamı anlamlandırır. İster dünyevî ister uhrevî olsun, bir Müslüman her meşru ve manalı işinin öncesinde besmeleyi okuyup Allah’ı anmakla, Allah Teâlâ’nın ilâhlığını (ulûhiyetini), kendisinin de kulluğunu (ubûdiyetini) ifade etmiş olur.

Müslüman besmele çekmekle, “Kendi adıma yahut başka bir varlık adına değil, yalnızca Allah Teâlâ adına, O’nun rızasını kazanmak umuduyla ve O’nun izni çerçevesinde bu işi yapmaya başlıyorum.” demiş olur. Diğer yandan besmele için Yüce Allah’ın doksan dokuz ismi içinden özellikle “Rahmân” ve “Rahîm” isimlerinin seçilmiş olması son derece manalıdır. Besmele çeken bir mümin, Allah Teâlâ’nın engin rahmet ve merhametini ifade eden bu isimleri söylemekle, bütün söz ve davranışlarında rahmet ve merhameti prensip edineceğini ilân etmiş olur.

BESMELE NEDİR?

BESMELE ARAPÇA – TÜRKÇE OKUNUŞU VE ANLAMI

Kuran’da surelerin başında bulunan Besmele, bunun yanı sıra Neml Suresi’nin 30. ayetinde de geçmektedir. Bazı görüşlere göre Fatiha Suresi’nin ilk ayetidir. Besmele Tevbe Suresi hariç bütün surelerin başlangıcında bulunmaktadır.

Her işe besmele ile başlamalıdır. İstiâze Allah Teâlaya sığınmak, besmele ise Allah Teâla’nın adı ile başlamaktır.

İstiâze:

اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ

Okunuşu: “Eûzu billahi mineş-şeytânirracîm.”

Anlamı: “Kovulmuş Şeytan’ın şerrinden Allah’a sığınırım.”

Besmele

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

Okunuşu: “Bismillahirrahmanirrahîm.”

NEML SURESİ 30. AYET

إِنَّهُ مِن سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

Okunuşu: “İnnehu min suleymâne ve innehu bismillâhir rahmânir rahîm(rahîmi).”

İSTİÂZE VE BESMELE (SÛRE BAŞI, ORTASI VE TEVBE SURESİNDEKİ OKUNUŞU)

BESMELE İLE İLGİLİ HADİSLER

Ebû Hüreyre’nin naklettiğine göre, Allah Resûlü (sav) şöyle buyurmuştur: “Yüce Allah’ı anarak başlanmayan her manalı söz yahut iş, bereketsizdir/sonuçsuzdur.” (HM8697 İbn Hanbel, II, 360)

***

Hz. Âişe’nin rivayet ettiğine göre, Allah Resûlü (sav) şöyle buyurmuştur: “Biriniz yemek yiyeceği zaman ‘Bismillâh’ (Allah’ın adıyla) desin. Eğer yemeğin başında besmele çekmeyi unutursa, ‘Bismillâhi fî evvelihî ve âhirihî’ (Başında da sonunda da Allah’ın adıyla) desin.” (T1858 Tirmizî, Et’ıme, 47.)

***

Câbir b. Abdullah’ın rivayet ettiğine göre, Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: “(Evine girdiğin zaman) besmele çekerek kapını kapa. Çünkü şeytan (besmeleyle) kapanan bir kapıyı açamaz. Besmele çekerek lambanı söndür. Besmele çekerek, (enine koyacağın) bir tahta parçası ile de olsa kabını(n ağzını) ört. Yine besmele çekerek su kabını(n ağzını da) ört.” (D3731 Ebû Dâvûd, Eşribe, 22.)

***

Berâ’dan nakledildiğine göre Hz. Peygamber (sav) yatağına yattığında, “Allâhümme bismike ahyâ ve bismike emût ” (Allah’ım! Senin isminle yaşar, senin isminle ölürüm. ) buyurur; uykudan uyandığında da “Elhamdülillâhillezî ahyânâ ba’de mâ emâtenâ ve ileyhi’n-nüşûr.” (Canlarımızı aldıktan sonra bizi dirilten Allah’a hamdolsun; diriltmek yalnız ona mahsustur. ) buyururdu. (M6887 Müslim, Zikir, 59.)

***

İbn Ömer’in naklettiğine göre, cenaze kabre konulurken Hz. Peygamber (sav) şöyle derdi: “Bismillâhi ve alâ milleti Resûlillâh ” [(Seni) Allah’ın adıyla ve Resûlullah’ın dini üzere (kabre koyuyoruz). ] (İM1550 İbn Mâce, Cenâiz, 38)

***

Rasûl-i Ekrem -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurmuşlardır:

“Bilcümle semavi kitâbların anahtarı «Rahman, Rahîm Allah adı ile» dir; yani besmeledir.”(Râmûzû’l-ehâdîs, 241, Suyûtî, el-Câmiûs-Sağir, no: 3111)

***

“Meşrû işlerin hangisi olursa olsun besmele-i şerîfe ile başlanmazsa hayrına ve tamamına nâil olunamaz, bereketsiz kalır.” (Suyûtî, el-Câmiu’s-sağîr, no: 6284)

***

“Bir vartaya düştüğün vakit:

«Rahman, Rahîm Allah adıyla. Günahlardan korunmaya güç yetirmek ve taate kuvvet bulmak, fakat yüce ve Azîm olan Allah’ın tevfik ve yardımıyladır.» demeye devam et. Zira Cenâb -ı Allah bunların hürmetine belâ ve felaketlerin nicelerini def eder.” (Suyûtî, el-Camius-Sağir, no: 896; Râmûzü’l-ehâdis, 66)

***

İbn-i Mesʻûd (r.a) şöyle buyurur:

“Cehennemin başlıca me’murları olan ondokuz zebânînin azâbından necat bulmak isteyen kimse Besmele’ye devam etsin.” (İbn-i Kesîr, Tefsîr, I, 120)

Zira besmele ondokuz harftir.

***

“Sizden biriniz evine girmek istediği zaman şeytan onu ta’kîb eder. O kimse evine girdiği zaman besmele ile girerse şeytan der ki: Bu evde bana girecek yer yok.” (Müslim, Eşribe, 103; el-Ezkâr, 26)

***

“Her günün sabahında ve her gecenin akşamında:

«Allah’ın adıyla ki, O’nun adı aracılığıyla ne semâda, ne yeryüzünde, hiç bir şey zarar veremez. O her şeyi işiten, her şeyi hakkıyle bilendir» diyen ve bunu üç defa tekrarlayan kimseye hiç bir şey zarar veremez.” (Ebû Dâvud, Edeb, 101; İbn-i Mâce, Duâ, II; İbn Hanbel, I, 62, 66, 72)

“Allah’ın adı anılmadan yenilen her yemek fakat hastalıktır, onda bereket yoktur. Bunun keffâreti, eğer sofra ortada ise Bismillah diyerek devam etmekdir. Eğer sofrayı kaldırdı isen yine Bismillah deyip parmaklarını yalamandır.” (bk. en-Nevevî, el-Ezkâr, 205. vd.)

BESMELE NE ZAMANDAN BERİ VAR? – HZ SÜLEYMAN’IN (A.S.) MEKTUBU

Kur’ân-ı Kerîm’de bir peygamberin bir kraliçeye yazdığı mektubu anlatan muhteşem bir kıssa mevcuttur ve bu kıssada besmelenin kadim tarihine dair mühim bilgiler yer alır. Kıssa özetle şöyledir:

Cinlerden, insanlardan ve kuşlardan oluşan muazzam bir ordu, büyük bir düzen ve disiplin içinde yola koyulmuşlardı. Karınca vadisini halen geçmişlerdi ki, ordunun kudretli komutanı Hz. Süleyman, Hüdhüd isimli kuşun orada bulunmadığını fark etti.“Hüdhüd’ü niçin göremiyorum? Yoksa kayıplara mı karıştı? ” diye sordu etrafındakilere. Lakin kimse onun nerede bulunduğunu bilmiyordu. Kendisine haber vermeden uzaklaşan bu kuş, Hz. Süleyman’ı çok öfkelendirmişti. “Eğer bana (mazeretini gösteren) apaçık bir delil getirmezse, ya onu ağır bir biçimde cezalandıracağım veya kafasını keseceğim.” dedi orada bulunanlere.

Neyse ki, çok geçmeden Hüdhüd Hz. Süleyman’ın yanına çıkageldi. Üstelik kendisini affettirecek mühim bir haber getirmişti ona. “Senin bilmediğin bir şey öğrendim. (Yemen taraflarındaki) Sebe’den sana sağlam bir haber getirdim.” dedi ve şunları anlattı, Hz. Süleyman’a: “Ben, Sebe’ halkına hükümdarlık eden, kendisine her şeyden bolca verilmiş ve büyük bir tahtı olan bir kadın gördüm. Onun ve halkının, Allah’ı bırakıp güneşe taptıklarını gördüm. Şeytan, onlara yaptıklarını süslü göstermiş ve böylece onları yoldan çıkarmış. Bundan dolayı de onlar doğru yolu bulamıyorlar.” Bunun üzerine Hz. Süleyman, Hüdhüd’e, “Doğru mu söylüyorsun, yoksa yalancılardan mısın, inceleyeceğiz.” dedi ve ona bir mektup vererek, “Benim şu mektubumu götür ve onlara ver, sonra da yanlarından ayrıl ve ne sonuca varacaklarına bak.” diye emretti.

Hüdhüd mektubu alıp vakit geçirmeden Sebe’ kraliçesi Belkıs’a ulaştırdı. Mektubu alan Belkıs, halkının ileri gelenlerini toplayarak onu okumaya başladı. Mektubun ilk cümlesi şöyleydi: “İnnehû min Süleymâne ve innehû bismillâhirrahmânirrahîm”(Mektup Süleyman’dandır ve Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla (başlamakta)dır.)¹

Kur’an’da anlatılan bu çarpıcı hikâye, İslâm’ın en mühim sembollerinden olan besmelenin ne kadar uzun ve köklü bir tarihe sahip olduğunu gösterir bizlere.

HZ. NUH’UN DİLİNDE BESMELE

Kutlu cümle, Hz. Süleyman’ın mektubundan önce, Hz. Nuh’un dilinde de görülür. Kendisine iman edenleri tufandan kurtarmak için onlara gemiye binmelerini dile getirdiğinde, Hz. Nuh’un dudaklarından besmele dökülür:“Bismillâhi mecrâhâ ve mürsâhâ” (Geminin yüzüp gitmesi de, durması da Allah’ın adıyladır.)²

MÜSLÜMANLAR BESMELE İLE İLK NE ZAMAN TANIŞTI?

Besmele, genel anlamda hayırlı her işin başında Allah’ın adını hatırlamanın, özelde de “Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla” manasına gelen “Bismillâhirrahmânirrahîm” cümlesinin adıdır. Her meşru ve manalı işin öncesinde besmeleçekmek , peygamberler vasıtasıyla nesilden nesile aktarılan bir prensiptir. İslâm’dan önce Araplar içinde da bu âdet yaygındır. Câhiliye Arapları besmelede arada bir “Bismi’l-lât ve’l-uzzâ” şeklinde Lât ve Uzzâ isimli putların adını söylerler,³ arada bir de Allah’ın adını kullanırlardı. Meselâ, Mekke’de İslâm’ı ilk kabul eden Hâşimoğulları’na boykot kararı alan müşrikler, bir belge kaleme alıp Kâbe’nin duvarına astıklarında, belgenin yazılı olduğu kâğıda “Bismike Allâhümme” yazmışlardı.⁴ Ayrıca Hudeybiye antlaşması ardından antlaşma metninin başına, yine bu cümlenin yazılmasını şart koşmuşlardı.⁵

Ne kadar manidardır ki, Kur’an’da ilk nâzil olan ve İslâm vahyinin başlangıcını teşkil eden “İkra’ bismi rabbike’llezî halak” (Yaratan Rabbinin adıyla oku!)⁶ âyeti de besmele yi ihtiva eder. Lakin Müslümanların “Bismillâhirrahmânirrahîm” cümlesi ile ilk tanışmaları, Mekke’de nâzil olan ve ilk etapta hikâyesi anlatılan Neml sûresindeki söz konusu âyet ile olur. Böylelikle Resûl-i Ekrem de ilk defa mektuplarında “Bismillâhirrahmânirrahîm” metnini kullanmaya başlar.⁷Hatta Hz. Peygamber’in (sav), sûreler içinde besmele bulunmadığı için, okuduğu bir sûrenin bittiğini fakat besmele cümlesi nâzil olduktan sonra basit bir şekilde fark edebildiği rivayet edilir.⁸

NİÇİN BESMELE ÇEKERİZ KISACA?

“Besmele”den maksat, Yüce Allah’ı hatırlamak ve O’nun ismini zikretmektir. Nitekim bu husustaki rivayetlerin çoğunda besmele olarak yalnızca “bismillâh” ibaresi yer alırken,⁹ kimisinde “bizikrillâh” lafzı,¹⁰kimisinde de “bismillâh ve alâ milleti Resûlillâh”¹¹ ifadesi kullanılır. Hatta “Allah’a hamd ederek başlanmayan her manalı iş, bereketsiz ve sonuçsuzdur.” ¹² hadisinde, besmele yerine “hamd” zikredilmiştir. Bu hususta âlimlerimiz, besmele okurken en güzel ifadenin “Bismillâhirrahmânirrahîm” olduğunu, “Bismillâh” demenin de besmele yerine geçeceğini belirtmiştir.¹³

İslâm’ın varlık, bilgi ve değere bakışını şekillendiren besmele, kulluk bilinciyle yaşamı anlamlandırır. İster dünyevî ister uhrevî olsun, bir Müslüman her meşru ve manalı işinin öncesinde besmeleyi okuyup Allah’ı anmakla, Allah Teâlâ’nın ilâhlığını (ulûhiyetini), kendisinin de kulluğunu (ubûdiyetini) ifade etmiş olur.

Müslüman besmele çekmekle, “Kendi adıma yahut başka bir varlık adına değil, yalnızca Allah Teâlâ adına, O’nun rızasını kazanmak umuduyla ve O’nun izni çerçevesinde bu işi yapmaya başlıyorum.” demiş olur. Diğer yandan besmele için Yüce Allah’ın doksan dokuz ismi içinden özellikle “Rahmân” ve “Rahîm” isimlerinin seçilmiş olması son derece manalıdır. Besmele çeken bir mümin, Allah Teâlâ’nın engin rahmet ve merhametini ifade eden bu isimleri söylemekle, bütün söz ve davranışlarında rahmet ve merhameti prensip edineceğini ilân etmiş olur. Ayrıca yaşantısına Allah’ın Rahmân ve Rahîm isimlerinin tecellisini ümit eder. O’nun rahmet ve merhameti aracılığıyla hem dünya hem de âhiret mutluluğunu temenni eder. Yapmaya koyulduğu hayırlı ve manalı işe güç yetirebilmesi için gerekli olan takati, Kâdir-i Mutlak olan Rabbinden niyaz eder. Kendisinin her an O’nun yardımına muhtaç olduğunu itiraf eder. Bu içten ve derin kulluk bilinci sebebiyle de merhametlilerin en merhametlisinin yardımını celp eder.¹⁴

BESMELENİN ÖNEMİ NEDİR?

Besmelenin müminler için önemini anlatan bir hadisinde Allah Resûlü şöyle buyurur: “Bismillâhirrahmânirrahîm ile başlanmayan her manalı iş, bereketsiz ve sonuçsuzdur.” ¹⁵ Hadisten anlaşıldığına göre, manalı her işin ve sözün¹⁶ başlangıcında Yüce Allah’ın hatırlanması, o işin mânevî değerinin ve bereketinin artmasına,¹⁷ bunun bunun yanında hayırlı ve güzel biçimde neticelenmesine vesile olur. Besmelenin okunmadığı işler ise, bereketten mahrum ve güzel sonuçlardan uzak olur. Şu hâlde besmele, her hayrın anahtarıdır.

BESMELE NERELERDE OKUNUR VE FAZİLETİ NEDİR?

Besmelenin hangi tür söz, hareket ve işlerde okunacağını öğrenebilmek için, hadislerde bulunan “zî bâl” terkibi oldukça önem arz eder. Buna göre manalı, mühim, bilinçli ve meşru bütün işler, başlangıcında besmele çekilmesi gereken işlerdendir. Yemek yemekten konuşmaya, abdest almaktan namaz kılmaya, hayvan kesmekten Allah yolunda savaşa gitmeye kadar manalı her davranış, bu hadisin kapsamı içindedır. Diğer yandan suç ve günah sınıfına giren söz ve eylemlerden önce besmele çekilmesi ise, uygun ve doğru bir davranış değildir.

Müslümanlara her vesileyle besmelenin önemini hatırlatan Allah Resûlü, bizzat kendisi de tüm işlerinde besmele okurdu.

Yemek Yeneceği Zaman

Meselâ, yemek yiyeceği zaman besmele çeker, insanlara da, “Biriniz yemek yiyeceği zaman ‘Bismillâh’ (Allah’ın adıyla) desin. Eğer yemeğin başında besmele çekmeyi unutursa, ‘Bismillâhi fî evvelihî ve âhirihî (Başında da sonunda da Allah’ın adıyla)’ desin.” şeklinde tavsiyede bulunurdu.¹⁸ Yemeğin öncesinde besmele çekilmesi yemeğin bereketlenmesi ve yiyenlerin doyması yönünden mühimdir. Hz. Âişe’nin anlattığına göre, bir gün Peygamberimiz, ashâbından altı kişi ile birlikte yemek yiyordu. Derken bir köylü Arap yanlarına geldi ve yemeği iki lokmada yiyip bitirdi. Bunun üzerine Allah Resûlü, “Şayet bu kimse besmele çekmiş olsaydı, bu yemek hepinize yetecekti.” buyurdu.¹⁹Başka bir defasında, yemek yedikleri halde doymadıklarını söyleyen kimselere Resûl-i Ekrem, “Yemeği topluca yiyin ve başlarken Allah’ın adını anın ki, bereketli olsun.” ²⁰ buyurmuştu.

Eve Mescide Girerken

Yine Peygamberimizin buyurduğuna göre,“Bir kimse evine girerken ve yemek yerken besmele çekerse, şeytan (dostlarına), ‘Burada sizin için geceleme (imkânı da) yok, akşam yemeği de yok.’ der. Eğer o kimse evine girerken besmele çekmeden girerse şeytan (dostlarına), ‘Burada geceleme (imkânınız) var.’ der. Bir de besmele çekmeden yemek yerse, şeytan o zaman (dostlarına) ‘Geceleme ve akşam yemeği (yeme imkânı)na kavuştunuz.’ der.” ²¹

Sahâbeden Câbir b. Abdullah, Allah Resûlü’nün, kendisine, “(Evine girdiğin zaman) besmele çekerek kapını kapa.Çünkü şeytan (besmeleyle) kapanan bir kapıyı açamaz. Besmele çekerek lambanı söndür. Besmele çekerek, (enine koyacağın) bir tahta parçası ile de olsa kabını(n ağzını) ört. Yine besmele çekerek su kabını(n ağzını da) ört.” şeklinde tavsiyede bulunduğunu nakleder.²² Bir sefer esnasında devesi geri kalan bu sahâbîye Allah Resûlü’nün öğüdü yine besmeledir: “Bineğine Allah’ın adı (bismillâh) ile bin!” ²³

Tüm İbadetlerin ve Hazırlıkların Başında

Resûl-i Ekrem’in yaşamında besmelenin son derece geniş bir kullanım alanı vardı. Allah Resûlü evden çıkarken,²⁴mescide girdiği ve mescitten çıktığı zaman besmele ile dua okurdu.²⁵ Abdest alınacağı zaman besmele çekilmesini sıkı sıkıya tembih eder,²⁶ namazda besmele çekmeyi de ihmal etmezdi.²⁷Bineğine binmek için ayağını üzengiye basınca, “Bismillâh” der, bineğin sırtına yerleşince de “Elhamdülillâh” derdi. Sonra da, “Sübhânellezî sehhara lenâ hâzâ vemâ künnâ lehû mukrinîn (Bunu bizim hizmetimize veren Allah’ı tesbih ve takdis ederiz, yoksa biz bunlara güç yetiremezdik.)” ²⁸ âyetini okurdu.²⁹ “Allâhümme bismike ahyâ ve bismike emût (Allah’ım! Senin isminle yaşar, senin isminle ölürüm.)” diye besmeleyle yatağına yatar; kalktığında da “Elhamdülillâhillezî ahyânâ ba’de mâ emâtenâ ve ileyhi’n-nüşûr (Canlarımızı aldıktan sonra bizi dirilten Allah’a hamdolsun; diriltmek yalnız ona mahsustur.)” diye hamdeleyle dua ederdi.³⁰ Kurban keserken, “Bismillâhi Allâhu ekber” der,³¹ cenazeyi kabre koyarken, “Bismillâhi ve alâ milleti Resûlillâh [(Seni) Allah’ın adıyla ve Resûlullah’ın dini üzere (kabre koyuyoruz).]” ³² buyururdu.

Savaşa Çıkarken

Savaşa çıkarken ashâbına, “Allah yolunda Allah’ın adı (bismillâh) ile gazâ edin!” ³³ buyururdu. Sıtma ve her türlü sancı veren hastalıklara karşı ashâbına besmele ve istiâze ile dua etmeyi³⁴ öğretirdi.³⁵ Tuvalete girmeden önce “Bismillâh” demeyi tavsiye ederdi.³⁶ Kendilerinin ve dünyaya gelecek çocuklarının selâmeti için evli çiftlere cinsel ilişkiden önce besmele çekmelerini öğütleyen yine o idi.³⁷

Böylesi durumlarda besmele çekmek, sevaba ve Allah’ın rızasına vesile olan faziletli ve müstehap bir davranıştır. Lakin bazı durumlarda besmele, zorunluluk söyleyen farz hükmünü alır. Meselâ, eti helâl olan hayvanların kesiminden önce³⁸ ve eğitilmiş av hayvanlarını ava gönderirken³⁹ besmele çekmek farzdır.

MÜSLÜMANIN KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE “BESMELE”

İslâm tarihi boyunca Müslümanların kültür ve medeniyetlerini besmeleyle yoğurması ne kadar da heyecan vericidir! Bütün Müslümanların sofrasında eller yemeğe besmeleyle uzanır. Yemekler onun bereketiyle bollaşır. Gece onunla yatılır, güne onunla başlanır. Evden onunla çıkılır, eve onunla girilir. Vasıtaya onunla binilir. Hayırlı ve manalı işlere onunla başlanır. İbadetler onunla eda edilir. Duaya eller onunla kaldırılır. Bütün hatipler kelimelerine, bütün yazarlar kitaplarına onunla başlar. Camilerin en müstesna yerlerini o süsler. Hat sanatının şaheserlerinde yine o mevcuttur. Şiirlerin, nesirlerin, bütün edebiyatın vazgeçilmezi odur. Hastalar onunla şifa bulur. Konuşmaya başlayan çocuklara ilk o öğretilir. Kısa olaraksı o, her hayrın anahtarıdır. Ne kadar da veciz ifade etmiştir Mevlid-i Şerif’in müellifi Merhum Süleyman Çelebi:

Allah adın zikredelim evvelâ / Vâcib oldur cümle işte her kula

Allah adın her kim ol evvel ana / Her işi âsan eder Allah ona

Allah adı olsa her işin önü / Hergiz ebter olmaya ânın sonu

Her nefeste Allah adın de müdâm / Allah adıyla olur her iş tamam.

HELAL VE HAYIRLI BİR İŞE BAŞLARKEN

Helâl ve hayırlı bir işe başlarken, Allah’ın adını anmak, her müslümanın üzerinde titizlikle durması gereken görevlerindendir. Kur’an-ı Kerîm’de buna işaret eden birden fazla emirler, mevcuttur.

“Atalarınızı andığınız gibi, hatta daha çok Allah’ı anın. ” (el-Bakara, 2/200).

“Namazlarınızı kıldıktan sonra, ayakta otururken ve yanlarınızın üzerinde iken Allah’ı anın. ” (en-Nisa, 4/103).

“Rabbı’nın adını an. İhlâs ile O’na yönel. ” (el-Müzzemmil, 73/8)

“Rabbı’nın adını sabah akşam an” (İnsan, 76/25).

Dipnotlar:

1) Neml, 27/17-30. 2) Hûd, 11/41. 3) FG2/13 Şevkânî, Fethü’l-kadîr, II, 13. 4) İS208 İbn İshâk, Sîre, s. 208. 5) B2732 Buhârî, Şürût, 15. 6) Alak, 96/1. 7) D787 Ebû Dâvûd, Salât, 121,122. 8) D788 Ebû Dâvûd, Salât,121, 122. 9) T1858 Tirmizî, Et’ıme, 47. 10) HM8697 İbn Hanbel, II, 360. 11) İM1550 İbn Mâce, Cenâiz, 38. 12) İM1894 İbn Mâce, Nikâh, 19. 13) AV13/127 Azîmâbâdî, Avnü’l-ma’bûd, XIII, 127. 14) “Besmele”, DİA, V, 530. 15) FT8695 Süyûtî, el-Fethü’l-kebîr, II, 303. 16) HM8697 İbn Hanbel, II, 360. 17) D3764 Ebû Dâvûd, Et’ıme, 14. 18) T1858 Tirmizî, Et’ıme, 47. 19) T1858 Tirmizî, Et’ıme, 47. 20) D3764 Ebû Dâvûd, Et’ıme, 14. 21) D3765 Ebû Dâvûd, Et’ıme, 15. 22) D3731 Ebû Dâvûd, Eşribe, 22. 23) M4102 Müslim, Müsâkât, 112. 24) T3427 Tirmizî, Deavât, 35. 25) İM771 İbn Mâce, Mesâcid, 13. 26) T25 Tirmizî, Tahâret 20. 27) T245 Tirmizî, Salât, 67. 28) Zuhruf, 43/13. 29) D2602 Ebû Dâvûd, Cihâd, 74. 30) M6887 Müslim, Zikir, 59. 31) M5090 Müslim, Edâhî, 18. 32) İM1550 İbn Mâce, Cenâiz, 38. 33) M4522 Müslim, Cihâd ve siyer 3. 34) M5737 Müslim, Selâm, 67. 35) T2075 Tirmizî, Tıb, 26. 36) T606 Tirmizî, Cum’a, 73. 37) D2161 Ebû Dâvûd, Nikâh, 44, 45. 38) En’âm, 6/121. 39) Mâide, 5/4.

Kaynaklar: ilamtv.com – Mahmud Sami Ramazanoğlu, Dualar ve Zikirler, Erkam Yayınları, İstanbul, 2013